Włocławska Celuloza
Celuloza Włocławek
Człowiek chcąc utrwalić własne pismo oraz rysunek musiał czekać wiele tysięcy lat aby mógł wyrabiać służący do do tego celu papier. Kolebką papieru są Chiny. Tam właśnie około 105 roku naszej ery wynaleziono papier, jaki znany jest nam w obecnej postaci. Do Europy tajemnica produkcji papieru dotarła w 1150 roku. W Polsce pierwsze nłyny papiernicze powstały w Gdańsku w 1473 roku, we Wrocławiu w 1490 roku i Krakowie w 1491 roku. Produkcja papieru na skalę masową zaczęła się rozwijając z chwilą wynalezienia techniki druku w 1455 roku przez Gutenberga.
Technologia produkowania papieru dotarła do Polski z Zachodu. Pierwszymi mistrzami tej sztuki byli przeważnie cudzoziemcy. Jednak poczynając od połowy XVI wieku zaczyna przeważać liczebność papierników polskich. To Właśnie oni utworzyli Cech Papierników jako jako zrzeszenie ogólnokrajowe posiadające statut "Cofirmatio Articulorum Artificii Papiracii" zatwierdzony w październiku 1546 roku przez króla Zygmunta Starego.
O wielkośći poszczególnych papierni świadczyła z jednej strony ilość kół wodnych, dzięki którym była ona zaopatrywana w energię napędową oraz liczba zatrudnionych czeladników. Historia papiernictwa notuje istnienie w Polsce w XVI wieku 24 papierni, z czego większość zlokalizowana była w okolicy Krakowa.
We Włocławku pierwszy młyn papierniczy powstał w 2 połowie XVIII wieku. Była nim założona w 1799 roku we wsi Łęg nad rzeką Rybnicą papiernia Gotfryda Grossa. Papiernia ta w 1821 roku przeszła w ręce rodziny Rauszów, po czym poupadła aby w roku 1848 ulec całkowitej likwidacji.
Od połowy XIX wieku papiernictwo polskie po przejściu dwóch okresów rozwojowych: rzemiosła i manofaktury przeobraża się w prawdziwy przemysł. W ciągu kilkudziesięciu lat zniknęły młyny papiernicze, papiernie modernizujące się i stopniowo przekształcające w duże zakłady przemysłowe, przyjmujące formy dzisiejszych fabryk.
Dwaj przemysłowcy niemieccy z Berlina, bracia Marks i Izydor Cassirowie będący właścicielami fabryki celulozy i papieru w Niemczech zdecydowali ulokować swój nagromadzony kapitał w Polsce. Decyzją tę podjęli ze względu na niskie ceny drewna oraz tanią siłę roboczą. Dogodne położenie Włocławka nad dużą rzeką i naturalnym odbiornikiem ścieków zadecydowało o wyborze miejsca na lokalizację fabryki celulozy.
12 kiwetnia 1897 roku bracia Marks i Izydor Cassirerowie zakupują we Włocławku plac przy Łęgskiej z przeznaczeniem na budowę fabryki. Uruchomienie fabryki nastąpiło pod koniec 1899 roku. Stała się ona z czasem największą tego rodzaju fabryką w kraju i zarazem największym zakładem przemysłowym na terenie Włocławka.
Obszar zajmowanych terenów sięgał około 13 ha po obu stronach ulicy Łęgskiej. Ilość budynków fabrycznych wzrosła z 18 w 1900 roku do 78 w 1913 roku, co świadczy o bardzo szybkim tempie rozbudowy fabryki i rozmiarach produkcji.
Celulozę produkowano z drewna świekowo — jodłowego sprowadzanego Wisłą znad Narwii i Bugu. Produkcja celulozy odbywała się metodą szarczynową z zasadą wapniową.
Jeszcze w 1899 produkcja dzienna celulozy wynosiła 30 ton przy zatrudnieniu 300 osób. W 1914 produkcja wzrosła do 100 ton dziennie przy zatrudnieniu 750 osób.
Fabryka w pierwszym etapie budowy została wyposażona w 4 warniki — trzy o pojemności 96 metrów sześciennych i jeden o pojemnośći 110,8 metrów sześciennych, dwa rębaki, jedną wieżę absorpcyjną, 4 bielniki, prymitywną chlorownię i 2 maszyny odwadniające. Parę technologiczną dostarczano z kotłowni wyposażonej w 10 małych kotłów różnego typu. Do napędu maszyn i urządzeń technologicznych służyły dwie maszyny parowe poruszające pędnię transmisyjną za pomocą lin konopowych.
W latach 1913 — 1914 wybudowano dwa dalsze warniki nr 5 i nr 6 oraz turbinę o mocy 400 KW.
Powiększająca się z roku na rok produkcja celulozy doprowadziła do zanieczyszczenia rzeki Wisły. W 1912 roku w oparciu o sporządzony przez inż. W.H. Lindley`a projekt rozpoczęto budowę kolektora. W 1916 roku nakładem 200.000 rubli wybudowany został kolektor ściekowy o długości 2,7, km i przekazany na własność miastu, stając się zalążkiem kanalizacji miejskiej.
I wojna światowa zahamowała częściowo rozwój "|Celulozy". Unieruchomiona w 1914 roku została ponownie oddana do eksploatacji przez władze okupacyjne w końcu 1915 roku. Sprowadzane znad Narwii i Bugu drewno transportowane było spławną rzeką Wisłą. W 1918 roku ukończono budowę bocznicy kolejowej likwidując tym samym transport konny.
Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku fabryka celulozy przeszła pod zarząd państwowy a funkcją dyrektora sprawował komisarz rządowy.
W 1920 roku za 5 milionów marek polskich fabrykę nabyła "Spółka Akcyjna Pabianickiej Fabryki Papieru Robert Saenger". Spółka ta, dysponując poważnym kapitałem, w tym także francuskim pochodzącym częściowo ze znanego przedsiębiorstwa księgarsko — wydawniczego "Libraine Hachette", rozbudowała fabrykę, która stała się największym zakładem produkującym celulozę i papier w Polsce.
Odbiorcami celulozy były papiernie krajowe, część eksportowano do Francji, Anglii i Niemiec.
Mając duży udział w produkcji krajowe fabryka celulozy wywierała decydujący wpływ na kształtowanie się cen za swoje wyroby, co doprowadziło do podwyższenia i tak wysokiej rentowności zakładu. W 1925 roku następuje dalsza rozbudowa zakładu. W tym czasie wybudowano dwa dalsze warniki — nr. 7 i 8 o pojemności po 158 metrów sześciennych oraz kocoł parowy typu "Garbe". W 1926 roku zainstalowano dwa nowe rębaki i wybudowano cztery wieże absorbcyjne. W roku następnym zainstalowano piec obrotowy do spalania siarki oraz trzy kotły parowe. W 1928 roku przekazano do eksploatacji na miejsce maszyn parowych dwa turbogeneratory o mocy 1000 i 2000 KW. W 1929 roku dokonano przebudowy bielarni.
W 1929 roku w okresie wielkiego kryzysu część akcji w "Celulozie" została wykupiona przez "Spółkę Akcyjną Steinhagen, Wehr i Spółkę Papieru w Myszkowie". Od tego roku fabryka istniała pod nazwą "Steinhagen i Saenger" — Fabryka Papieru i Celulozy Spółka Akcyjna" z siedzibą w Warszawie. Kapitał zakładowy wynosił 40 mln zł, przy 25 proc. udziale kapitału zagranicznego.
Nowopowstały kartel podjął intensywną rozbudowę fabryki. W 1930 roku uruchomiono ścieralnię, filtry wodne, przeniesiono maszyny celulozowe do nowej hali i oddano do użytku nowy oddział — sortownię masy celulozowej.
W 1935 roku nastąpiła dalsza rozbudowa: zainstalowano warnik nr 9 o pojemności 158 metrów sześciennych, wybudowano nowy piec pirytowy nr 5, uruchomiono turbogenerator o mocy 6000 KW łącznie z 4 kotłem parowym i kominem o wysokości 105 metrów, wybudowano kompleks obiektów nowej wytwórni papieru ( maszyna papiernicza nr 4). W 1937 roku zaistalowano sposobem gospodarczym maszynę papierniczą nr 5 o wydajności około 11 ton na dobę papieru pakowego i przemysłowo — technicznego.
Rozbudowa zakładu w latach poprzedzających wybuch II wojny światowej pozwoliła osiągnąć produkcję celulozy do 46 tysięcy ton w ciągu roku. Najwyższy poziom produkcji notuje się w 1939 roku — 4062 tony celulozy miesięcznie.
W 1938 roku żadna gałąź przemysłu w kraju nie osiągneła poziomu produkcji z roku 1928, ale "Celuloza" poziom ten przekroczyła osiągając 142 procent produkcji z 1928 roku.
Nowe inwestycje przeprowadzone w okresie międzywojennym nie obejmowały budowy urządzeń higieniczno — sanitarnych. W zasadniczych działach produkcji celulozy jak i działach pomocniczych powietrze nacycone było gazami szkodliwymi dla zdrowia. Nie było żadnych urządzeń wentylacyjnych dla oczyszczania powietrz. W podobnych warunkach pracowali robotnicy siarkowni, chlorowni, bielarni, gdzie przygotowywano materiały niezbędne do całego procesu produkcyjnego.
Fabryka celulozy powstająca do wybuchu II wojny światowej w rękach Steinhagenów została we wrześniu 1939 roku odebrana przez rząd niemiecki i przekazana w ręce komisarzy niemieckich Klableka i Siebertha.
Fabryka uruchomiona została w wyniku przejęcia zakładu w 1942 roku przez kapitał niemiecki "Ost Bank". W tym też roku oddano do użytku spirytusownię do przerobu ługów pocelulozowych.
Działania wojenne oszczędziły fabrykę pod względem strat materialnych. Faszystowskie metody ludobójstwa doprowadziły jednak do śmierci 42 pracowników Fabryki. Ich pamięci ufundowana została tablica pamiątkowa odsłonięta 1 września 1970 roku na froncie Zakładowego Domu Kultury "Celuloza".
Wyzwolenie miasta spod okupacji hitlerowskiej w dniu 20 stycznia 1945 roku otworzyło przed Włocławkiem i jego przemysłem nowe perspektywy rozwojowe. Robotnicy Fabryki celulozy już 21 stycznia 1945 roku uruchomili siłownię zakładową dostarczającą energię elektryczną na pokrycie podstawowych potrzeb ludności Włocławka. Pod koniec 1945 roku uruchomiono produkcję celulozy.
W 1952 roku po kilku zmianach organizacyjnych wprowadzona zostaje nazwa "Zakłady Celulozowo — Papiernicze im. Juliana Marchlewskiego we Włocławku".
W skład zakładu weszły:
- Fabryka Celulozy i Papieru przy ulicy Łęgskiej jako Zakład nr 1
- Fabryka Papieru przy ulicy Toruńskiej jako zakład nr 2.
Zakład nr 2 przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Fabryka stanowiła własność S. Altmana i rozpoczęła produkcję w 1906 roku po uruchomieniu maszyny papierniczej nr 1 wytwarzającej papier pakowy i torebkowy z makulatury.
Po pożarze w 1910 roku właściciel ogłasza upadłość. Na licytacji fabrykę kupił właściciel papierni w Pabianicach Oscar Saenger, który ją odbudował , nieznacznie nawet rozbudował przez zaistalowanie maszyny parowej o mocy 30 KM oraz przekrawacza papieru.
Do 1914 roku fabryka produkowała dziennie 10 ton papieru i zatrudniała 90 robotników.
Po krótkim okresie pracy w czasie I wojny światowej fabryka została unieruchomiona na okres 10 lat.
Normalną działalność przemysłową fabryka podejmuje w 1923 roku. W tymże roku zakończono budowę maszyny papierniczej nr 2 do produkcji papieru pakowego jednostronnego gładkiego "Jawa", która jednak po 3 miesięcznym okresie rozruchu została zatrzymana na okres dwóch lat. W 1929 roku zainstalowano maszynę papierniczą nr 3 produkującą papier pakowy.
W 1929 roku zmienia się również właściciel fabryki. Zakład zostaje przejęty przez "Steinhagen i Saenger — Fabryki Papieru i Celulozy Spółka Akcyjna".
W 1935 roku Spółka przeprowadza modernizację suszarni maszyny papierniczej nr 1 ustawia kotły o ciśnieniu 16 atmosfer, przywiezione z Fabryki celulozy z ulicy Łęgskiej oraz turbogenerator o ocy 320 KW.
W okresie po 1945 roku zmodernizowano ciąg przerobu surowców włókniastych przez zaistalowanie: gniotownika, rozwłókniacza wirowego, rozwłókniacza stożkowego z kadzią i pompami, silników elektrycznych do napędu indywidualnego podstawowych urządzeń . Wybudowano również stację transformatorową i nowy układ rozdziału energii eletrycznej.
W 9145 — 1989 oddano do użytku wiele obiektów, a także przystąpiono do intensywnej rozbudowy zakładu, medernizacji starych maszyn i urządzeń:
*1947 oddany nowy warsztat elektryczny i odlewnia
*1949 żłobek dla dzieci pracowników "Celulozy"
*1950 oddany nowy gmach Liceum Papierniczego
*1952 bunkry węglowe z suwnicą bramową i urządzeniem nawęglającym
*1954 oddana do użytku bielarnia "Celulozy"
*1955 warnik X XI o pojemności 150 m3 każdy
*1957 powstał kompleks obiektów maszyny papierniczej nr 6
*1963 ośrodek wypoczynkowy w Wymyślinie
*1965 nowoczesna wytwórnia celulozy bielonej ze słomy
*1968 obiekt stacji wyparnej do zatężenia ługu posiarczynowego
*1972 oddział ciągłego mycia masy celulozowej
*1973 dwa nowe warniki po 180 m3 z blachy platerowanej
*1974 dokonano modernizacji maszyny papierniczej nr 5
*1978 magazyn kwasu warzelnego
powiększono przetwórstwo poprzez zamontowanie zeszyciarek
* 1980 zmodernizowany olac drzewny w ramach którego zmechanizowano plac drzewny, wybudowano nowoczesną korowalnię i rębalnię, składowisko i silosy zrębaków
wybudowano Rejonową Stację Kolejową Włocławek-Wschód
*1982 wybudowano kotłownię do spalania kory
*1985 wymieniono warnik III na warnik z blachy platerowanej o pojemności 180 m3
dokonano modernizacji w zakresie pierwszego etapu maszyny papierniczej nr 6
zakupiono i uruchomiono nowy automat WILL 3 do produkcji zeszytów szkolnych
*1986 modernizacja toru dojazdowego nr 101
oddanie do użytku stacji paliw
*1987 uruchomienie instalacji do propagacji drożdzy w spirytusowni
modernizacja oddziału sortowni — II etap
instalacja zbionika magazynowego ługu zatężowanego V=1000 m3
*1988 instalacja zbiornika magazynowego Nr. 2 ługu zatężonego V=1000 m3
instalacja turbozespołu TP 6/6 nr f.55
modernizacja budynku socjalno — biurowego przy ul. Łęgskiej nr 4
przebudowanie ściany dla jednostki straży pożarnej
wybudowanie dwutorowej linii napowietrznej 110 KV
*1989 modernizacja Ośrodka Wczasowego w Wymyślinie
modernizacja układów elektro-energetycznych
przebudowa maszyny papierniczej nr 2 do produkcji papieru toaletowego
utworzony został oddział przetwórstwa papieru toaletowego maszyny papierniczej nr 2
Obiekty które nie doczekały się realizacji:
* modernizacja Papierni i Wykańczalni
* modernizacja dróg i bocznic kolejowych
*budowa szlifierni i walców
* budowa maszyny odwadniającej i celulozowej
* wymiana dalszych warników na cztery warniki platerowane blachą kwasoodporną o pojemności 225 m3 każdy
* wymiana ścieraków śrubowych na łańcuchowe
* budowa przepompowni i rurociągu ścieków pocelulozowych na Grupowej Oczyszczalni Ścieków
* budowa zakładowych oczyszczalni ścieków papierniczych i ścieków pocelulozowych
Zakłady Celulozowo — Papiernicze we Włocławku produkowały:
* masę celulozową siarczynową bieloną i niebieloną
* ścier drzewny biały
* papiery drukowe: półdrzewny, typograficzny i ilustracyjny oraz bezdrzewny odkładkowy
* papier do pisania bezdrzewny i półdrzewny
* papier rysunkowy bezdrzewny i półdrzewny
* papiery pakowe siarczynowe z masy celulozowej bielonej i niebielonej , obwolutowe, celulozowo- makulatorowe
* papier toaletowy
* papiery listowe gładkie i liniowane
* wkłady do bloków rysunkowych
* zeszyty szkolne 16 i 32 kartkowe
* spirytus posiarczynowy
* ług pocelulozowy zatężony
Odbiorcami wyrobów byli:
* fabryki papieru: masy celulozowe, ścier drzewny
* zakłady przetwórstwa papierniczego: papier do pisania, rysunkowy i pakowy
* przemysł poligraficzny: papiery drukowe
* przemysł spożywczy: papiery pakowe, ługi pocelulozowe
* przemysł miedziowy i metalurgiczny: ługi pocelulozowe żatężone
* przemysł chemiczny i farmaceutyczny: spirytus posiarczynowy
* rynek wewnętrzy: przetwory papiernicze
* eksport : spirytus posiarczynowy
W latach 1947 — 1964 Zakłady Celulozowo- Papiernicze we Włocławku produkowały również papier na eksport. Po 1964 roku na skutek poglębiającego się braku papieru na rynku wewnętrzymy eksport został zaniechany.
Produkowany papier drukowy przeznaczony był głównie na druk czasopism, broszur, książek i albumów.
Szczególną renomę zdobył sobie wyrabiany papier wklęsłodrukowy, na którym wydrukowano w Polsce wiele cennych unikatowych pozycji wydawniczych i albumów, jak np "Wit Stwosz", "Canalletto", "Wyczółkowski", "Sztuka cenniejsza niż złoto" i wiele innych.
Nie małą rolę w rozwiązywaniu ważnych problemów związanych z działalnością Zakładów Celulozowo — Papierniczych odgrywa wyrabiana w grudniu 1981 roku Rada Pracownicza. Rada Pracownicza jako organ przedstawicielski samorządu załogi powołanego do życia w myśl ustawy o samorządzie przedsiębiorstw z dnia 25 września 1981 roku stanowi i wyraża własną opinię w istotnych sprawach przedsiębiorstwa, kontroluje, podejmuje inicjatywy i zgłasza wnioski, które pozwalają podejmować najtrafniejsze decyzje dotyczące Zakładu i jego pracowników.
Działalność społeczno — polityczna "Celulozy" sięga swoimi korzeniami do okresu powstania Fabryki.
* W 1904 roku z okazji obchodów międzynarodowego święta klasy robotniczej robotnicy biorą udział w wielkiej manifestacji proletiariatu włocławskiego. Wygłaszano hasła potępiające wyzysk robotników domagając się polepszenia sytuacji bytowej.
* 12 kwietnia 1924 roku dyrekcja "Celulozy" zamknęła fabrykę. Ponad 900 robotników pozbawionych zostało pracy. Robotnicy pod przewodnictwem Rady Klasowych Związków Zawodowych organizowali zebrania i pochody z żądaniem natychmiastowego otwarcia fabryki. W wyniku nowych wystapień uruchomiono fabrykę 12 maja 1924 roku.
* 8 kwietnia 1931 roku robotnicy domagają się włączenia premii do zarobku, przestrzegania 8 godzinnego dnia pracy i zniesienia tzw. tabeli kar.
W wyniku zjenoczenia PPR i PPS 15 grudnia 1948 roku organizacja partyjna liczyła 270 członków. W 1989 roku liczyła 451 członków. Wiele działaczy partyjnych uczestniczyło w kolejnych zjazdach PZPR poczynając od Kongresu Zjednoczeniowego w 1948 roku.
Wiele przedsięwzięćpodejmowanych przez członków partii na rzecz rozwoju Zakładu zdobyło uznanie i wsparcie całej załogi "Celulozy".
W Zakładach Celulozowo- Papierniczych działało wiele organizacji społecznych skupiających ludzi zaangażowanych i oddanych sprawom ludzi pracy oraz rozwojowi wlasnego zakładu.
Z inicjatywy działaczy kombatantów 14 lutego 1971 roku zawiązało się Koło nr 1 Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Koło zrzeszało w swych szeregach byłych żołnierzy I i II Armii Wojska Polskiego, uczestników ruchu oporu, żołnierzy z września 1939 roku oraz żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Członkowie Koła zajmowali się prowadzeniem prelekcji i spotkań z młodzieżą i mieszkańcami Włocławka. Wielu członków ZBOWiDu atywnie pracowało w samorządach mieszkańców, piastując funkcje ławników i kuratorów sądowych. Koło dbało o warunki socjalne swoich członków przyznając wiele zapomóg, skierowań na leczenia sanatoryjne oraz rent.
W listopadzie 1946 roku w "Celulozie" powołano Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza. Działalność tej organizacji polegała na popularyzowaniu pracy bojowej Ludowego Wojska Polskiego. W 1962 roku przybrała nazwę Ligi Obrony Kraju. Członkowie LOKu działali w sekcjach specjalistycznych, szczególnie w sekcji strzeleckiej oraz żeglarskiej. Z inicjatywy działaczy LOKu , w budowie był hangar — stanica nad Wisłą na sprzęt żeglarski. Członkowie sekcji żeglarskiej korzystali ze stanicy "Drumetu" w Wistce Szlacheckiej. Staraniem LOKu wiele osób pracujących w zakładzie zostało mianowanych na wyższe stopnie podoficerskie i oficerskie.
Zakładowe Koło Polskiego Czerwonego Krzyża powstało w 1953 roku z inicjatywy grupy działaczy Czerwonego Krzyża. Powołano do życia drużynę sanitarną, która przez wiele lat zajmowała czołowe lokaty w organizowanych zawodach miejskich i wojewódzkich. Działalność Koła PCK szczególnie obejmowała propagowanie oświaty zdrowotnej wśród załogi, niesienie pomocy naterialnej pracownikom oraz szkolenie sanitarne. Koło PCK poszczycić się mogło otrzymaniem w 1961 roku sztandaru. Szczególnie cenną dla życia ludzkiego działalność przejawia powstały w 1968 roku Klub Honorowych Dawców Krwi, który zrzeszał przeszło 60 członków. Tak potrzebna krew przekazywana była m in. do Centrum Zdrowia Dziecka oraz Stacji Krwiodawstwa we Włocławku.
W 1960 roku powstało w Zakładach Celulozowo - Papierniczych Koło Polskiego Towarzystwa Turystyczno — Krajoznawczego. Swą działalność Koło PTTK zainicjowało utworzeniem silnej sekcji motorowej oraz sekcji przewodników. W 1980 roku powstał Klub Turystyki Motorowej PTTK skupiając 45 członków. Klub ten był organizatorem ogólnopolskiego Rajdu Papierników. Kolejny XIII rajd miał odbyć się w 1989 roku. O prężności Klubu świadczyły duże osiągnięcia. W latach 1982 — 1989 zajmował VI miejsce w skali kraju na najlepszego organizatora imprez motorowych. Klub Turystyki Motorowej był jedyną tego typu organizacją we Włocławku, która zajmowała się m.in. uprawianiem turystyki rodzinnej.
Wraz z wyzwoleniem Włocławka 20 stycznia 1945 roku w "Celulozie" powstają samorzutnie grupy robotnicze zabezpieczające majątek zakładu nie dopuszczając do grabieży lub sabotażu. W 1960 roku grupy te weszły w skład powołanej organizacji Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej. ORMO zajmowało się popularyzowaniem wśród załogi ładu i porządku pracowniczego pełniąc służby patrolowe w zakładzie. Brali również udział w akcjach porządkowych na rzecz miasta "Porządek" oraz "Posesja". Prowadzili działalność profilaktyczną mającą na celu ograniczenie kradzieży mienia zakładowego, zwalczając alkoholizm i chuligaństwo. Jednostka ta, w ramach współzawodnictwa podobnych jednostek we Włocławku uzyskało w 1985 roku tytuł "Przodującej Jednostki ORMO".
W miesiącu lutym 1989 roku minęło 50 lat od założenia w "Celulozie" Orkiestry Dętej. Pierwszy występ Orkiestry miał miejsce 3 maja 1939 roku podczas przemarszu ulicami Włocłąwka. W czasie okupacji hitlerowskiej instrumenty zostały ukryte i przechowane przez strażaków "Celulozy". Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1945 roku członkowie Orkiestry Dętej przystępują do intensywnych prób i ćwiczeń szkoleniowych. W dniu 1 maja 1945 roku Orkiestra Dęta prowadzi ulicami miasta załogę "Celulozy" w pochodzie 1 majowym.
Lata 50-te przynoszą Orkiestrze Dętej szereg sukcesów artystycznych m.in. w 1950 roku zajmuje I miejsce w Wojewódzkim Konkursie Orkiestr Dętych w Kruszwicy , a w 1955 roku otrzymuje wyróżnienie w ogólnopolskich eliminacjach orkiestr dętych we Włocławku. Lata 60-te i 70-te przynoszą kolejne zaszczytne wyróżnienia. W 1966 roku Orkiestra z "Celulozy" zajmuje I miejsce w Konkursie Orkiestr Dętych organizowanych przez Związek Zawodowy Chemików w Toruniu. W 1974 roku zajmuje I miejsce w koncercie oraz I miejsce w szyku marszowym w Przeglądzie Orkiestr Dętych w Bydgoszczy.
W latach 80-tych z dużym powodzeniem konceruje dla pracowników ZCP, dla społeczeństwa Włocławka m.in. w amfiteatrze, WDK. Brała również udział w programie telewizyjnym pt. "Wzdłuż Wisły wzdłuż Polski".
W Zakładach Celulozowo — Papierniczych działały organizacje techniczne: Oddział III Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Papierniczego (SITPP) powstały w 1946 roku oraz Zakładowy Klub Techniki i Racjonalizacji (ZKTiR) utworzony w 1949 roku.
Celem działalności tych organizacji było m.in.
* rozwijanie myśli technicznej i twórczych inicjatyw zmierzających do rozwoju Zakładu.
* podnoszenie kwalifikacji zawodowych, wzbogacanie wiedzy i kultury technicznej, poszerzenie zainteresowań technicznych,
* wdrażanie i upowszechnianie postępu technicznego — organizacyjnego,
* ochrona interesów inżynierów i techników oraz twórców projektów wynalazczych.
Członkowie obu organizacji technicznych (SITPP — 109 członków, ZKTiR — 87 członków) brały udział w organizowaniu giełd projektów wynalazczych, konkursów, wystaw i pokazów, uczestniczyli również w organizowaniu różnych rorm współzawodnictwa zwłaszcza o tytuły "Mistrza Racjonalizacji", "Przodujący Klub Techniki i Racjonalizacji".
Działalnością oświatową i kulturalną dla załogi "Celulozy" oraz dla mieszkańców Włocłąwka zajmował się Zakładowy Dom Kultury (ZDK). Pierwsza siedziba Domu Kultury mieściła się w drewnianym baraku na placu drzewnym. W połowie 1951 roku Zakładowy Dom Kultury przenosi się do nowych pomieszczeń przy ulicy 3 Maja 27. Zorganizowano bibliotekę, czytelnię i salę widowiskową na 120 miejsc oraz salę świetlicową.
W 1969 roku oddano do użytku nowo wybudowany Zakładowy Dom Kultury z salą widowiskową na 600 miejsc. W okresie swojej działalności powstało wiele zespołów artystycznych m.in. zespół pieśni i tańca "Celuloza", zespoły wokalne : męskie oktet, żeński sekstet, zespół teatralny, zespół recytatorski, zespół muzyczny BW — 69 , zespół instrumentalno — wokalny "Depozyt".
ZDK orowadził radiowęzeł zakładowy z codzienną własną audycją dotyczącą życia kraju, regionu i zakładu. Przy ZDK działał również klub "Wideo" oraz dekoratornia.
Zakłady Celulozowo — Papiernicze w celu pozyskania wysoko kwalifikowanych pracowników utworzyły 1 września 1946 roku 3 letnie Państwowe Liceum Papiernicze. W 1946 roku oddano do użytku gmach Technikum Celulozowo — Papierniczego. Zgromadzono sprzęt wartsztatowy i urządzono laboratoria.
W 1958 roku następuje zmiana nazwy szkoły na Technikum Przemysłu Papierniczego. Była to pierwsza tego typu szkoła w Polsce. W 1959 roku otwarto internat szkoły.
W 1968 roku szkoła otrzymała imię Marii Skłodowskiej — Curie a opiekuńczy Zakład Celulozowo — Papierniczy ufundował szkole sztandar. W ciągu 43 lat swojej działalności szkoła dała gospodarce narodowej ponad 4000 absolwentów.
Wielce zasłużoną dla "Celulozy" jak i dla mieszkańców Włocławka była założona w 1937 roku Zakładowa Straż Pożarna.
W okresie do 1939 roku strażacy - ochotnicy dawali niejednokrotnie wyraz swego dużego zaangażowania w działalnościach profilaktycznych na rzecz właściwego zabezpieczenia przed pożarem poszczególnych wydziałów Fabryki.
W wyniku narastającego konfliktu z Niemcami w 1939 roku strażacy "Celulozy" przekazują dar pieniężny na dozbrojenie 14 pułku piechoty stacjonującego we Włocławku. W 1949 roku w Zakładach Celulozowo — Papierniczych powstała Zawodowa Straż Pożarna.
Ruch związkowy w "Celulozie" sięga początków XX wieku.
W okresie międzywojennym do 1925 roku działał Związek Zawodowy Robotnic i Robotników Przemysłu Papierniczego, a od 1926 roku jako Związek Zawodowy Pracowników Przemysłu Chemicznego i Papierniczego.
Po wyzwoleniu w 1945 roku powstał Związek Zawodowy Chemików, który działał w całkowicie odmiennym niż obecnie strukturach aż do 1981 roku. W 1981 roku na terenie Zakładów działały trzy organizacje związkowe:
* Związek Zawodowy "Chemików"
* Związek Zawodowy "Solidarność"
* Związek Zawodowy "Papierników"
W październiku 1982 roku wraz z nową ustawą o związkach zawodowych powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników Zakładów Celulozowo — Papierniczych we Włocławku. W połowie 1989 roku Związek liczył 1236 członków. Troską związku zawodowego były sprawy socjalno — bytowe,a w szczególności stan zdrowotny pracowników oraz udzielenie pomocy rodzinom znajdującym się w trudnych warunkach materialnych. Wiele uwagi zwązek poświęcał trosce o stan zdrowia ludzi, którzy odeszli na rentę lub emeryturę udzielając niejednokrotnie zasiłków i zapomóg.
W październiku 1980 roku rozpoczął działalność Komitet Założycielski NZSS "Solidarność". Po dwóch miesiącach związek zakładowy liczył ponad 2000 osób zorganizowanych w ogniwach wydziałowych i kole emerytów. Do 13 grudnia 1981 roku "Solidarność" podejmowała szereg działań na rzecz załogi oraz Zakładu m.in. w tworzeniu nowych zasad samodzielnośći Zakładu, opracowaniu nowego statusu przedsiębiorstwa oraz regulaminu pracy i ordynacji wyborczej Rady Pracowniczej. 3 kwietnia 1989 roku reaktywowany został po 8 letniej przerwie Komitet Organizacyjny Związku "Solidarność". Pracownik "Celulozy" inż. Franciszek Sobieski jako kandydat Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" został wybrany 4 czerwca 1989 roku w wyborach do Parlamentu senatorem z województwa włocławskiego.
Wśród kilkutysięcznej załogi "Celulozy" aktywną działalność społeczną począwszy od zakończenia II wojny światowej przejawiały organizacje młodzieżowe. Powstały w 1949 roku Związek Młodzieży Polskiej (ZMP) odgrywał w życiu Zakładu ważną funkcję wychowawczą i gospodarczą. Prężnie działała grupa junacjka podejmująca wśród młodzieży wiele własnych zobowiązań i czynów społecznych nie tylko na rzecz własnego Zakładu ale również miasta i wsi. Z inicjatywy ZMP powstał w 1953 roku 120 osobowy Zespół Pieśni i Tańca "Kujawy". Utworzony w 1957 roku Związek Młodzieży Socjalistycznej (ZSM) włączył się w rozwój Zakładu m.in. poprzez czyny młodzieżowe oraz udział w Turniejach Młodych Mistrzów Techniki.
Kontynuatorem wielu istotnych dla Zakładu przedsięwzięć swoich poprzedników jest powstały w 1976 roku Związek Socjalistyczny Młodzieży Polskiej (ZSMP). W dzialności ZSMP w "Celulozie" podjęto wiele cennych inicjatyw m.in. czyny społeczne, zbiórki pieniężne dla sierot w domach dziecka, organizacja festynów dla załogi, turniejów sportowych, spartakiad, kursów mistrzowskich a także założenie Spółdzielni Budowy Domków Jednorodzinnych.
Dla polepszenia warunków pracy w Zakładach Celulozowo — Papierniczych podjęto szerego istotnych przedsięwzięć organizacyjnych oraz inwestycyjnych. Należą do nich przede wszystkim: budowa nowego bezpiecznego magazynu chloru, zastosowanie izolacji akustycznej dla sterowni, korowalni i rębalni. Przebudowano i zaadaptowano na cele szkoleniowe Pawilon Ochrony Pracy, gdzie nowo przyjmowani pracownicy przechodzili wstepne szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Tu również prowadziło się szkolenia kursowe i dokonywano weryfikacji wiedzy pracowników, mistrzów i kierowników z zakresu bezpieczeństwa technicznego i ochrony pracy. Dla kobiet skierowanych okresowo do pracy lekkiej utworzony został przy Wydziale Papierni oddział pracy chronionej. W pozostałych podstawowych wydziałach produkcyjnych ybudowano lub zmodernizowano zalecza socjalno — sanitarne.
O stan zdrowia załogi dbało dobrze wyposażona zakładowa przychodnia lecznicza. Pracowali tam lekarze specjaliści m.in. z dziedziny chorób wewnętrznych i kobiecych. Przychodnia prowadziła okresowe obowiązkowe badania stanu zdrowia załóg poszczególnych oddziałów, badano systematycznie warunki pracy w aspekcie zagrożenia dla życia i zdrowia. Zajmowała się również badaniem przyczyn powstawania chorób zawodowych prowadząc jednocześnie działania profilaktyczne poprzez opiniowanie potrzeb w zakresie urlopów profilaktycznych oraz kierowanie osób na badania specjalistyczne. Pracownicy skierowani na zabiegi rehabilitacyjne lub przyrodolecznicze mogli korzystać z bogato wyposażonego działu fizykoterapii m.in. masaże podwodne, inhalacje, elektroterapia.
Nieodzownym elementem życia i pracy pracowników w Zakładach Celulozowo — Papierniczych były świadczenia socjalno — bytowe.
Załoga "Celulozy" posiadała własną stołówkę zakładową z której z której korzystali w ramach miesięcznych abanamentów pracownicy, emeryci i renciści. Na terenie zakładu czynny był bufet oraz dwa kioski spożywcze.
Dla osób pracujących na wolnej przestrzeni w okresie jesienno — zimowym przygotowywane były posiłki regeneracyjne. Z zakładowego funduszu mieszkaniowego rocznie korzystało około 300 osób. Udzielane były pożyczki na remont i modernizację mieszkań, na wkłady mieszkaniowe do spółdzielni, na budowę domków jednorodzinnych.
Pracownicy Zakjładów Celulozowo — Papierniczych mogli wypoczywać w ramach własnej bazy wczasowej w ośrodku wypoczynkowym na 106 miejsc w Wymyślinie. Domki campingowe rozmieszczone były w kompleksie leśnym wraz ze świetlicą i stołówką wydającą jednorazowo 120 posiłków. W przyszłości miało być dobudowanych 10 domków sześciopokojowych o dość wysokim standarcie.
Od 1986 roku ośrodek wypoczynkowy w Wymyślinie przemianowany został na ośrodek kolonijno — wczasowy. Na koloniach przebywały również dzieci z innych zakładów pracy z kraju i zza granicy. Dużym powodzeniem wśród załogi i ich rodzin cieszyły się wczasy turystyczne, z których rocznie korzystało około 900 osób. Z wypoczynku sobotnio — niedzielnego mogą korzystać pracownicy z 44 miejsc noclegowych w drewnianych domkach campingowych usytuowanych nad jeziorem Wójtowskim.
Młodzież korzystała z organizowanych obozów specjalistycznych otrzymując dotację finansową z funduszu socjalnego. Około 250 dzieci spędzało wakacje w różnych malowniczych regionach kraju.
W zabytkowym budynku Zakładów Celulozowo — Papierniczych mieściło się przedszkole zakładowe na 120 miejsc dla trzech grup wiekowych.
Najważniejszym problemem, z jakim pragnli się uporać Zakłady Celulozowo — Papiernicze we Włocławku było zanieczyszczenie atmosfery i wody. W planach perspektywicznych rozwoju zakładu koniecznym stało się zmniejszenie emisji pyłów i gazów, ograniczenie hałasu, poprawa gospodarki wodno — ściekowej oraz usprawnienie transportu. Zaprojektowano i przystąpiono do realizacji budowy stacji pomp i rurociągu którym najbardziej uciążliwe ścieki zostały przekazane do obróbki biologicznej będącej w rozbudowie grupowej oczyszczalni ścieków.
W wyniku modernizacji urządzeń odpylająch spaliny z kotłowni, odpad pyłów na miasto zostało poważnie obiżony.
Rozbudowa układu bocznic kolejowych powoli na scentralizowaną obsługę wagową wszystkich zakładów przemysłowych zlokalizowanych w dziedzinie Włocławek — Wschód. Uzdrowiło to obecny system komunikacyjny miasta i pozwoliło na ograniczenie długotrwałych postojów środków transportu na przejazdach kolejowych przecinających ważne arterie wylotowe.
W związku ze zmianą profilu produkcji m.in. na papier toaletowy, zeszyty szkolne, nastapiło przejście na wyższy stopień przetwarzania wyrobów i zwiększenie produktywności majątku przedsiębiorstwa. Wymagało to zmian samych urządzeń produkcyjnych m.in. poprzez zakup nowych linii produkcyjnych o nowoczesnym wyposażeniu. W perspektywie zmian technologicznych, asortymentowych i organizacyjnych zakład miał stać się wytwórnią wyrobów celulozowo — papierniczych o znacznym udziale wyrobów i przetworów gotowych.
TWÓRCY PRZEMYSŁU PAPIERNICZEGO WE WŁOCŁAWKU
ARTUR FRYDERYK WILHELM STEINHAGEN (1858 — 1907)
Było pierwszym z rodziny Steinhagenów, jtóry rozpoczął pracę w przemyśle papierniczym zakładając w 1894 roku spółkę w celu powołania do życia fabryki papieru w Myszkowie pod nazwą "Steinhagen — Wehr i Ska". Bardzo energiczny, rzutki, doskonały ekonomista, zyskał szybko uznanie pracowników i odbiorców swych towarów. Zmarł w wieku 49 lat.
FELIKS ALEKSANDER STEINHAGEN (1903 — 1939)
Syn Artura Fryderyka Steinhagena. Od 1930 roku dyrektorem zarządzającym fabrykę papieru przy ulicy Toruńskiej we Włocławku. Należał do współudziałowców karteru papierniczego "Steinhagen — Saenger". Mieszkał we własnej wilii przy ulicy Bechiego, gdzie mieściło się przedszkole. Dbał o interesy zarówno fabryki kjak i o losy robotników znajdujących się w ciężkich warunkach. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 jako oficer. Nie przyjął proponowanej mu przez hitlerowców volkslisty. Zmarł 12 października 1939 roku na gangrenę. Na swoje życzenie pochowany w mundurze podporucznika Wojska Polskiego. Stefan Steinhagen, akcjonariusz spółki "Steinhagen — Saenger". Był oficerem Wojska Polskiego. Zginął we wrześniu 1939 roku w obronie Warszawy.
JAK KRZEMIENIECKI (1907 — 1964)
Dyrektor Zakładów Celulozowo — Papierniczych we Włocławku. Państwowa Szkołę Techniczną ukończył w 1927 roku we Włocławku. W 1928 roku podjął pracę w charakterze praktykanta w Zakładach Ślusarsko — Budowlanych, gdzie pracował do czasu powołania go do służby wojskowej. W latach 1929 — 1931 służył w 4 pułku lotniczymw Toruniu. W latach 1931 — 1935 pracował w Fabryce Części Rowerowych we Włocławku, początkowo jako praktykant, później jako ślusarz — mechanik, wreszciejako kierownik techniczny.
W 1935 roku podjął pracę w Zakładach Celulozowo — Papierniczych we Włocławku w dziale wytwarzania celulozy.
W 1939 roku został zmobilizowany. Internowano go w Rumunii, później osadzono w obozie jenieckim w Niemczech. Do kraju wrócił w grudniu 1945 roku i natychmiast rozpoczął pracę w "Celulozie" jako kierownik działu produkcji celulozy. Od 1949 do 1950 roku pełnił funkcję kieronika planowania produkcji. Od 1950 roku był szefem produkcji. Od 1952 roku do 1964 roku a więc do chwili śmierci, pełnił funkcję naczelnego dyrektora Zakładów Celulozowo — Papierniczych we Włocławku. Na okres jego pracy przypada intensywny rozwój Zakładów. Powstała m.in. nowa bielarnia, zakupiono warnik nr 10, uruchomiono maszynę papierniczą nr 6, ścieralnię, maszynę odwadniającą typu "Kamyr". Sprawował opiekę nad Technikum Celulozowo — Papierniczym we Włocławku. Udzielał się również społecznie. Był sympatykiem PPS Lewicy w okresie miezywojennym, od 1946 roku należał do PPSa od 1948 roku do PZPR.
W 30 rocznicę powstania Polski Ludowej w 1974 roku Rada Państwa nadała Zakładom Celulozowo — Papierniczym im. Juliana Marchlewskiego we Włocłąwku Order Sztandaru Pracy I Klasy.
W LATACH 1974 - 1989 RADA PAŃSTWA NADAŁA ZASŁUŻONYM PRACOWNIKOM NASTĘPUJĄCE ODZNACZENIA:
KRZYŻE OFICERSKIE ORDERU POLSKI — 3 pracownikom
KRZYŻE KAWALERSKIE ORDERU ODRODZENIA POLSKI — 58 pracownikom
ZŁOTE KRZYŻE ZASŁUGI — 124 pracownikom
SREBRNE KRZYŻE ZASŁUGI — 141 pracownikom
BRĄZOWE KRZYŻE ZASŁUGI — 93 pracownikom
ZAKŁADOWĄ ODZNAKĄ
Zasłużony Pracownik Włocławskiek "Celulozy" Odznaczono:
ZŁOTĄ ODZNAKĄ — 262 pracowników
SREBRNĄ ODZNAKĄ — 224 pracowników
BRĄZOWĄ ODZNAKĄ — 117 pracowników