Kujawska Fabryka Maszyn i Odlewnia S.A.
Historia powstania fabryki maszyn i narzędzi rolniczych, egzystującej pod firmą Kujawska Fabryka Maszyn i Odlewnia Spółka Akcyjna sięga roku 1886. W tym czasie założył Ignacy Kochanowicz przy ulicy Piekarskiej na posesji sąsiadującej z budynkiem Kasy Skarbowej, ręczny warsztat reperacyjny maszyn i narzędzi rolniczych. W roku 1891 przeniósł Ignacy Kochanowicz warsztat swój z ulicy Piekarskiej do wybudowanych na ten cel zabudowań fabrycznych, przy ulicy Stodólnej na posesji Nr. 292 wyrabiając przeważnie najprostrze maszyny rolnicze. Fabryka była prowadzona pod firmą Fabryka Maszyn Rolniczych Ignacy Kochanowicz i zatrudniała w tym czasie 30 — 40 robotników. Okres największego rozwoju przedsiębiorstwa, przypada około 100 robotników, wyrabiając rocznie przeszło 3000 sztuk maszyn. Prawie 75% wyprodukowanych wyrobów sprzedawała firma do Rosji, a resztę zbywała w okolicy Włocławka. Już około 1900 roku okazały się zabudowania na terenie posesji przy ulicy Stodólnej za szczupłe i dlatego Ignacy Kochanowicz nabywa aktem z dnia 16 grudnia 1903 roku place o obszarze 8139.85 metrów kwadratowych przy ulicy Litewskiej i Stodólnej od Franciszka Ludwika i Anny małż. Braunów i na nich buduje znacznie większą fabryke w celu produkcji motorów spalinowych, które jednakże nie miały powodzenia przy sprzedaży. W roku 1912 przyjęła Teodozja Józefa Kochanowicza od swego męża fabrykę przy ulicy Litewskiej i prowadziła ją do roku 1919 pod firmą Fabryka Maszyn Rolniczych Teo Kochanowicz. Okres wielkiej wojny światowej wstrzymał naturalny rozwój fabryki, liczba robotników zmniejszyła się do 20 — 35. Produkuje się w tym czasie maszyny dla drobnych rolników i tzw. szrutowniki, nabywane chętnie przez okoliczne włościaństwo w celu przemiału mąki. który to przemiał bez kontoli był przez niemieckie władze okupacyjne najsurowiej wzbroniony. W końcu wojny światowej była fabryka z powodu braku zbytu na wyroby, częściowej rewizycji przez okupantów, oraz z braku najniezbędniejszych inwestycji w bardzo ciężkim położeniu. W roku 1919 sprzedaje Teodozja Kochanowicz fabrykę, firmie Ziemiańska Fabryka Drożdzy Młodzie (firma ta z różnych przyczyn nie została uruchomioną), która odsprzedaje ją aktem z dnia 7 maja 1920 roku firmie Kujawska Fabryka Maszyn i Odlewnia Spółka z ograniczona odpowiedzialnością. Założycielami tej firmy byli okoliczni właściciele majątków ziemskich Zdzisław Rutkowski, Karol Pruski, Tadeusz Findeisen, Bogusław Bacciarelli pionierzy przemysłu rolnego na Kuawach i ziemi Dobrzyńskiej oraz inż. Zygmunt Slósarski. W roku 1922 firma Kujawska Fabryka Maszyn i Odlewnia Spółka z ograniczona odpowiedzialnością przemianowaną była na spółkę akcyjną, o kapitale zakładowym 50 000 marek polskich — podwyższanym w następnych latach i przewalutowanym na sumę 250 000 zł. Pierwsze lata istnienia spółki akcyjnej, z powodu braku kapitału obrotowego w okresie dewaluacji pieniądza były ciężkie, dopiero od czasu ustabilizowania się stosunków ekonomicznych w kraju, rozpoczyna się normalna praca w fabryce w kierunku powolnego ale stałego rozwoju. Fabryka zatrudniała 70 robotników i produkowała przeszło 1000 sztuk maszyn rocznie, sprzedając je wśród okolicznych rolników oraz na Wołyniu i Pomorzu.