Cegielnie
Fabryki ceramiczne we Włocławku, w szczególności fabryka cegły, dachówek i sączków Leona Bojańczyka i fabryki fajansowe odegrały w okresie przedwojennym od roku 1870 — 1914 wybitną rolę nie tylko w przemysle naszego miasta, ale i w przemyśle byłego zaboru rosyjskiego.. Wyroby (cegła, dachówka i sączki) postawionej na najwyzszym poziomie technicznym parowej cegielni Leona Bojańczyka, były poszukiwane prawie w całym byłym zaborze rosyjskim, a nawet wyroby tzw. cienkościenne powyższej fabryki jak dachówki i sączki były sprzedawane do Rosji i w wysokim stopniu przyczyniły się do pobudowania szeregu fundamentalnych gmachów w kraju. Fabryki fajansowe natomiast dzięki wysokiemu wywozowi swych wyrobów do Rosji (przeszło 80% swej produkcji) zatrudniały poważną ilość robotników w kraju, dochodzącą do liczby 700, dając w ten sposób utrzymanie dość licznej rzeszy robotniczej.
Cegielnia miejska
Wskutek zlikwidowania w okresie wojny i powojennym cegielń na terenie miasta Włocławka, w głównej mierze ogólnie znanej parowej cegielni Leona Bojańczyka , powoli odbudowujący się Włocławek był zmuszony sprowadzać cegłę, po dość wysokich cenach przeważnie z odległych cegielni z województw pomorskiego i poznańskiego. Zupełny zastój budowlany podczas wojny, przy ciągłym wzroście ludności, wywołał dotkliwy brak mieszkań i zmusił w głównej mierze czynniki miarodajne w państwie, przede wszystkim władze komunalne, do zaradzenia temu katastrofalnemu dla państwa położeniu, przez budowę komunalnych cegielni. Gmina miasta Włocławek w zrozumieniu zadań jakie ją czekały, w rozwiązaniu tak piekącej dla wszystkich mieszkańców sprawy i osobiście zainteresowana w zapotrzebowaniu cegły na budowę miejskich gmachów, rozpoczęła studia co do budowy własnej cegielni w latach 1919 — 1920 roku. Po zbadaniu terenów miejskich, położonych naprzeciw cmentarza katolickiego między szosą kowalską, ulicą Leśną i lasem miejskim, o obszarze 9 hektarów i otrzymaniu pomyślnej analizy, przystąpiono w roku 1920 do pobudowania cegielni polowej, wyrabiając początkowo cegłę sposobem ręcznym na potrzeby miasta. W krótkim jednakże czasie przekonano się, że produkcja cegły, przy systemie pieca polowego, kalkuluje się zbyt drogo i za inicjatywą ówczesnego prezydenta miasta inż. Jana Rolińskiego, przystąpiono do pobudowania pieca Hofmanowskiego i przejścia na produkcję maszynową. W roku 1921 ukończono budowę 16-to komorowego pieca kręgowego systemu Hofmana z produkcją 2 mln. sztuk cegły rocznie, komina wysokości 45 metrów obilczonego z zapasem na drugi piec oraz szop do suszenia surówki i budynków mieszkalnych i gospodarstw. Wobec jednakże coraz większego zapotrzebowania cegły w latach 1922 i 1923 tak przez Magistrat jak i prywatnych odbiorców, przystąpiono do rozszerzenia cegielni przez pobudowanie hal maszyn, zakupienia maszyny parowej i innych niezbędnych maszyn potrzebnych do zmechanizowania wyrobu cegły. Cegielnia miejska była zupełnie zelektryfikowana i wyrabiała taże dachówkę i sączki wszelkich wymiarów. Dzieki umiejętnej gospodarcewładz miejskich i fachowemu kierownictwu, celowa rozbudowa miejskiej cegielni trwała bez przerwy, a wykazany poniżej wzrost jej produkcji w roku 1928 przewidywana jest produkcja 10 mln. sztuk cegły potwierdza użyteczność i żywotność takiego przedsiębiorstwa miejskiego. Doniosłość posiadania cegielni przez gminę miasta Włocławka polegała na tym że w obecnym czasie, kiedy w skutek coraz bardziej ożywiającego się ruchu budowlanego, wytwarzało się w kraju szkodliwa drożyzna i spekulacja materiałami bydowlanymi, władze komunalne przez określenie umiarkowanych cen cegły, chroniły swoich mieszkańców od wyzysku spekulantów i przyczynili się w ten sposób do przyspieszenia tempa w rozbudowie miasta.
Cegielnia Parowa M. L. Opatowski
Cegielnia została wybudowana w roku 1913 przez Mojżesza Lejba Opatowskiego na terenie przy ulicy Płockiej Nr. 847 obejmującym około 6 morgów ziemi, posiadającej dobrą glinę do wyrobu cegły i dachówek. W okresie przedwojennym rozwój fabryki był zupełnie zadowalający, produkcja cegielni posiadającej 18-to komorowy piec kręgowy systemu Hofmana i mechaniczne wewnętrzne urządzenie obliczona była do 5 mln. sztuk cegły rocznie. W okresie wojny cegielnia poniosła poważne straty, w skutek rekwizycji przez okupantów poważnej ilości maszyn oraz inwentarza potrzebnego do wyrobu cegły i była unieruchomioną do roku 1925. Odbudowa cegielni następuje w powolnym tempie z powodu braku kapitału inwestycyjnego i obrotowego, koniecznych do doprowadzenia fabryki przynajmniej do przedwojennego stanu. W skutek braku kompletu maszyn do mechanicznej fabrykacji cegieł, wyrób ich odbywał się ręcznie. Produkcja w roku 1925 wynosiła do 1 mln. sztuk cegły, a w obecnym roku przewidywało się produkcję do 2 mln. sztuk cegły przy zatrudnieniu 50 robotników.
Cegielnia "Borowo"
Drożyzna cegły zwyczajnej czerwonej i poszukiwania ludności tańszych materiałów budowlanych były jedne z głównych przyczyn powstawania cegielń wyrabiających tzw. cegłę białą której cena była znacznie niższą od cegły czerwonej . Odczuwając również potrzeby ludności uboższej, bydującej przeważnie swe domy na przedmieściach , wybudowali w roku 1908 na Kapitułce Krystian Lidke, Wilhelm Fajfer i Robert Rynas cegielnię, która wyrabiała cegłę tzw. silikatową. Produkcja cegielni na Kapitułce wynosiła przed wojną 3 mln. sztuk cegły rocznie, przy zatrudnieniu 20 robotników. W roku 1916 zakupiła od poprzednich właścicieli cegielnię Ludwik Dystylier, Juda Brod, Abe Lichenstein i Bernard Silber, którzy doprowadzili techniczne jej urządzenie od początku i uruchomili. Produkcja cegły białej odbywa się w ten sposób, że cegłę wyrabianą z piasku i wapna paruje się w kotłach pod ciśnieniem 8 — 10 atmosfer. W okresie wojennym cegielnia była uruchamiana dorywczo, z produkcją roczną około 500 tyś sztuk cegły. W roku 1925 i 1926 była cegielnia zupełnie nieczynna, dopiero w roku 1927 została znowu uruchomiona z produkcją 750 tyś sztuk cegły. Właścicielami cegielni "Borowo" byli Bernard Silber, Ludwik Dystylier i Marek Kon.
Cegielnia Zazamcze Heinde, Bracia Szulc i Spółka
Drugą cegielnię wyrabiającą cegłę białą, wybudował w latach 1909 i 1910 Fryderyk Szulc na Zazamczu. Cegielnia ta należy do średniej wielkości przedsiębiorstw przemysłowych, gdyz produkcja jej obliczona jest na 2 — 3 mln. sztuk cegły rocznie. W okresie wojny światowej cegielnia na Zazamczu była nieczynna, dopiero ożywiający się obecnie ruch budowlany, nakłonił właścicieli cegielni do jej uruchomienia. Właścicielami cegielni istniejącej pod firmą "Cegielnia Zazamcze Heide, Bracia Szulc i Spółka są arur Heide, Edward Szulc i Otto Szulc.
Cegielnia miejska
Wskutek zlikwidowania w okresie wojny i powojennym cegielń na terenie miasta Włocławka, w głównej mierze ogólnie znanej parowej cegielni Leona Bojańczyka , powoli odbudowujący się Włocławek był zmuszony sprowadzać cegłę, po dość wysokich cenach przeważnie z odległych cegielni z województw pomorskiego i poznańskiego. Zupełny zastój budowlany podczas wojny, przy ciągłym wzroście ludności, wywołał dotkliwy brak mieszkań i zmusił w głównej mierze czynniki miarodajne w państwie, przede wszystkim władze komunalne, do zaradzenia temu katastrofalnemu dla państwa położeniu, przez budowę komunalnych cegielni. Gmina miasta Włocławek w zrozumieniu zadań jakie ją czekały, w rozwiązaniu tak piekącej dla wszystkich mieszkańców sprawy i osobiście zainteresowana w zapotrzebowaniu cegły na budowę miejskich gmachów, rozpoczęła studia co do budowy własnej cegielni w latach 1919 — 1920 roku. Po zbadaniu terenów miejskich, położonych naprzeciw cmentarza katolickiego między szosą kowalską, ulicą Leśną i lasem miejskim, o obszarze 9 hektarów i otrzymaniu pomyślnej analizy, przystąpiono w roku 1920 do pobudowania cegielni polowej, wyrabiając początkowo cegłę sposobem ręcznym na potrzeby miasta. W krótkim jednakże czasie przekonano się, że produkcja cegły, przy systemie pieca polowego, kalkuluje się zbyt drogo i za inicjatywą ówczesnego prezydenta miasta inż. Jana Rolińskiego, przystąpiono do pobudowania pieca Hofmanowskiego i przejścia na produkcję maszynową. W roku 1921 ukończono budowę 16-to komorowego pieca kręgowego systemu Hofmana z produkcją 2 mln. sztuk cegły rocznie, komina wysokości 45 metrów obilczonego z zapasem na drugi piec oraz szop do suszenia surówki i budynków mieszkalnych i gospodarstw. Wobec jednakże coraz większego zapotrzebowania cegły w latach 1922 i 1923 tak przez Magistrat jak i prywatnych odbiorców, przystąpiono do rozszerzenia cegielni przez pobudowanie hal maszyn, zakupienia maszyny parowej i innych niezbędnych maszyn potrzebnych do zmechanizowania wyrobu cegły. Cegielnia miejska była zupełnie zelektryfikowana i wyrabiała taże dachówkę i sączki wszelkich wymiarów. Dzieki umiejętnej gospodarcewładz miejskich i fachowemu kierownictwu, celowa rozbudowa miejskiej cegielni trwała bez przerwy, a wykazany poniżej wzrost jej produkcji w roku 1928 przewidywana jest produkcja 10 mln. sztuk cegły potwierdza użyteczność i żywotność takiego przedsiębiorstwa miejskiego. Doniosłość posiadania cegielni przez gminę miasta Włocławka polegała na tym że w obecnym czasie, kiedy w skutek coraz bardziej ożywiającego się ruchu budowlanego, wytwarzało się w kraju szkodliwa drożyzna i spekulacja materiałami bydowlanymi, władze komunalne przez określenie umiarkowanych cen cegły, chroniły swoich mieszkańców od wyzysku spekulantów i przyczynili się w ten sposób do przyspieszenia tempa w rozbudowie miasta.
Cegielnia Parowa M. L. Opatowski
Cegielnia została wybudowana w roku 1913 przez Mojżesza Lejba Opatowskiego na terenie przy ulicy Płockiej Nr. 847 obejmującym około 6 morgów ziemi, posiadającej dobrą glinę do wyrobu cegły i dachówek. W okresie przedwojennym rozwój fabryki był zupełnie zadowalający, produkcja cegielni posiadającej 18-to komorowy piec kręgowy systemu Hofmana i mechaniczne wewnętrzne urządzenie obliczona była do 5 mln. sztuk cegły rocznie. W okresie wojny cegielnia poniosła poważne straty, w skutek rekwizycji przez okupantów poważnej ilości maszyn oraz inwentarza potrzebnego do wyrobu cegły i była unieruchomioną do roku 1925. Odbudowa cegielni następuje w powolnym tempie z powodu braku kapitału inwestycyjnego i obrotowego, koniecznych do doprowadzenia fabryki przynajmniej do przedwojennego stanu. W skutek braku kompletu maszyn do mechanicznej fabrykacji cegieł, wyrób ich odbywał się ręcznie. Produkcja w roku 1925 wynosiła do 1 mln. sztuk cegły, a w obecnym roku przewidywało się produkcję do 2 mln. sztuk cegły przy zatrudnieniu 50 robotników.
Cegielnia "Borowo"
Drożyzna cegły zwyczajnej czerwonej i poszukiwania ludności tańszych materiałów budowlanych były jedne z głównych przyczyn powstawania cegielń wyrabiających tzw. cegłę białą której cena była znacznie niższą od cegły czerwonej . Odczuwając również potrzeby ludności uboższej, bydującej przeważnie swe domy na przedmieściach , wybudowali w roku 1908 na Kapitułce Krystian Lidke, Wilhelm Fajfer i Robert Rynas cegielnię, która wyrabiała cegłę tzw. silikatową. Produkcja cegielni na Kapitułce wynosiła przed wojną 3 mln. sztuk cegły rocznie, przy zatrudnieniu 20 robotników. W roku 1916 zakupiła od poprzednich właścicieli cegielnię Ludwik Dystylier, Juda Brod, Abe Lichenstein i Bernard Silber, którzy doprowadzili techniczne jej urządzenie od początku i uruchomili. Produkcja cegły białej odbywa się w ten sposób, że cegłę wyrabianą z piasku i wapna paruje się w kotłach pod ciśnieniem 8 — 10 atmosfer. W okresie wojennym cegielnia była uruchamiana dorywczo, z produkcją roczną około 500 tyś sztuk cegły. W roku 1925 i 1926 była cegielnia zupełnie nieczynna, dopiero w roku 1927 została znowu uruchomiona z produkcją 750 tyś sztuk cegły. Właścicielami cegielni "Borowo" byli Bernard Silber, Ludwik Dystylier i Marek Kon.
Cegielnia Zazamcze Heinde, Bracia Szulc i Spółka
Drugą cegielnię wyrabiającą cegłę białą, wybudował w latach 1909 i 1910 Fryderyk Szulc na Zazamczu. Cegielnia ta należy do średniej wielkości przedsiębiorstw przemysłowych, gdyz produkcja jej obliczona jest na 2 — 3 mln. sztuk cegły rocznie. W okresie wojny światowej cegielnia na Zazamczu była nieczynna, dopiero ożywiający się obecnie ruch budowlany, nakłonił właścicieli cegielni do jej uruchomienia. Właścicielami cegielni istniejącej pod firmą "Cegielnia Zazamcze Heide, Bracia Szulc i Spółka są arur Heide, Edward Szulc i Otto Szulc.