Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji

     Historia wodociągów włocławskich datuje się co najmniej od połowy XVI w., nie wykluczając ich wcześniejszego istnienia. W 1565 r. ówczesny burmistrz miasta Wojciech Canthelberg, zwany "Kokoszką" zapisał na utrzymanie i naprawianie przewodów wodociągowych pokaźną sumę pieniędzy — 200zł. W ustawie porządkowej z 1577r., zatwierdzonej przez Stefana Batorego, biskup kujawsko-pomorski Stanisław Karnkowski nadał mieszczanom prawo korzystania z urządzeń wodociągowych.

"Najprzód kanały, czyli rury, które ze swymi arteriami, do wodociągu dochodzącymi, niemałym kosztem tychże obywateli miejskich założone, z fundamentów na nowo założone zostały, całej gminie z wolnym wyrębem sośniny, na rury tegoż wodociągu zdatnej, z wiedzą i wolą starosty naszego włocławskiego z naszych, czyli kościoła naszego katedralnego lasów i borów dajemy i na wieczne czasy zezwalamy."

Dalej Paweł Czarnecki w swojej książce z 1937 roku wspomina również Mikołaja Kopernika, którego nazwisko jest związane z włocławską szkołą katedralną. W historii budownictwa wodociągów na ziemiach polskich zapisał się Mikołaj Kopernik, jako humanista, który odznaczał się szerokim horyzontem zainteresowań. Wybudował on wodociągi w wielu miastach ówczesnej Rzeczypospolitej, a mianowicie w Działdowie, Grudziądzu, Lubawie, Toruniu. Kopernik posiadał wuja Waczenrodego we Włocławku piastującego godność kanonika kapitulnego, więc do przyjęcia jest hipoteza, iż i włocławskie wodociągi projektował on, a nie specjaliści z Moraw czy Krakowa.
Rury, którymi doprowadzano wodę były drewniane i układane na głębokości około 1,7 m. Wiadomo, iż w 1790 roku funkcjonowały źródła wody w punkcie skrzyżowania ulic Łęgskiej i Towarowej, skąd doprowadzano wodę do Starego Rynku, do studzien drewnianych. Łączna długość rur wynosiła 420 m (okaz wodociągu drewnianego, wykopanego przez pracowników MPWiK w ulicy Łęgskiej, znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi Kujawskiej we Włocławku). Następna zmiana w dziedzinie dostarczania wody mieszkańcom miasta miała miejsce w 1782 roku, a mianowicie inżynier powiatowy Fijałkowski, studnie drewniane na Starym Rynku zastąpił żelaznymi. Ponadto na Starym Rynku wybudowano studnię artezyjską, która była przedmiotem podziwu mieszczan włocławskich, którzy z dalekich ulic przychodzili tu po wodę do picia i gotowania potraw.
Szybki rozwój miasta w drugiej połowie XIX wieku wpłynął także na zwiększenie ilości studni artezyjskich, zarówno publicznych, jak i prywatnych. W 1929 roku istniało na terenie Włocławka 10 studzien publicznych, 1152 prywatnych, z czego 70 artezyjskich. Ilość ta nie była w stanie pokryć ówczesnego zapotrzebowania na wodę. W 1916 roku badania hydrologiczne rozpoczęli Niemcy w dolinie Zgłowiączki. Prac tych okupanci nie ukończyli.
Dopiero w 1923 r. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego, dr Jan Lewiński dokonał wspólnie z inżynierem Stułkowskim licznych wierceń w promieniu 30 km od Włocławka. Dzięki tym badaniom prowadzonym na zaproszenie władz miejskich ustalono, że Włocławek posiada obfite i zdrowe poziomy wodonośne, przy czym żwiry dyluwialne w pradolinie Wisły szerokości około 12 km okazały się najbardziej zasobne w wodę.
Na tych hydrogeologicznych badaniach oparł swój projekt inż. Jan Stułkowski pod tytułem "Zaczerp wód gruntowych z owych dyluwialnych żwirów w lasach państwowych na południe od miasta Włocławek". Projekt inż. Stułkowskiego przewidywał 8 studni artezyjskich, z których woda miała być podawana do zbiorników o pojemności 4000 m3, a 4 pompy odśrodkowe miały tłoczyć wodę przez wieżę ciśnień do sieci miejskiej. Projektu tego jednak nie zrealizowano ze względu na duże koszty. Jednakże badania rzeźby terenu, badania hydrogeologiczne prof. J. Lewińskiego i inż. Stułkowskiego, stały się podstawą projektu wodociągów włocławskich.
Według prof. J. Lewińskiego Włocławek leży w szerokiej do 12 km pradolinie Wisły. Brzeg prawy wznosi się od 40 do 80 m nad poziom Wisły. Najstarszym utworem geologicznym jest Jura, której poziomy są najmłodsze, iły i margle gipsonośne znaleziono we Wieńcu, na poziomie 7 m. Z tych pokładów pochodzą wody siarkowe do kąpieli we Wieńcu. Na utworach jurajskich leży gruba warstwa osadów dolnokredowych, na które składają się grube serie piaskowców i piasków z wkładami iłów, a kończą te serie grubsze piaski ze żwirkiem i obtoczonymi muszlami morskimi (wiercenia w Seminarium Duchownym i w Cegielni Bojańczyka). Na tej warstwie leżą bardzo czarne iły z wkładami czarno brunatnego marglu i ze skupieniami pirytu o grubości 50-60 m. Na zrównanej powierzchni iłów leżą utwory trzeciorzędowe, złożone z działów: formacji lignitowej (utwory piaszczyste z pokładami węgla brunatnego) i znajdującej się na niej formacji pstrych iłów.
Definitywnym momentem i rozstrzygającym powstanie wodociągów włocławskich to lata 1930-1935. W tym czasie pod kierownictwem inż. Romualda Koskowskiego przystąpiono do budowy ujęcia, stacji pomp i uzdatniania wody na "krzywych Błotach", tj. w rejonie, gdzie profesor J. Lewiński wskazał na istnienie najbardziej bogatych źródeł wody. Odwiercone tam zostały duże studnie do głębokości 80 m, o wydajności około 80 m3/h każda, przy depresji S= 1,7-2,0 m. Orzeczenie prof. J. Lewińskiego odnośnie ujęcia na "Krzywych Błotach" zamykało się w zdaniu: "poziom wodonośny jest najgrubszy i najbardziej przepuszczalny w okolicach Krzywych Błot i tu powinien być on ujęty w szereg studzien usytuowanych w poprzek do kierunku przepływu wody. Wraz z budową ujęcia wody realizowana była budowa rurociągu tłocznego O250 mm od "Krzywych Błot" ulicą Kruszyńską z przejściem przewodu pod torami PKP w rejonie ulicy Nowomiejskiej. Budowana była także stacja pomp i uszlachetniania wody. W budynku pomp zastosowano komorę wykonaną w postaci skrzyni żelbetowej. Niweleta dna tej komory tak została zaprojektowana i wykonana, że pozwoliło to na automatyczne zalewanie pomp odśrodkowych firmy Twardowski. Woda ze studni dostarczana była do agregatów pompowych przy pomocy rurociągu ssącego, żeliwnego O250 i spadku i=4‰. Rurociąg ssący umieszczony był poniżej zwierciadła wody w studniach (stacja w tym układzie pracowała do 1955 r.).
Zakończenie prac budowlanych przy stacji pomp, uzdatniania wody oraz hydroforni wraz z rurociągami ssącymi nastąpiło w 1935 r. W pierwszym roku pracy "Krzywych Błot" zarejestrowano rozbiór wody w wysokości 25779 m3. Rozwój wodociągów do 1939 roku, tj. do wybuchu II wojny światowej sprowadzał się do budowy sieci wodociągowej rozdzielczej. Do końca 1939 roku wybudowano łącznie 21,5 km sieci. W latach 1936-39 wybudowano sieć wodociągową w ulicach: Bechiego, Rolińskiego (obecnie Sempołowskiej), Szkolnej (obecnie Mickiewicza), Nowomiejskiej, Alei Chopina, Polnej, Cichej, Starodębskiej, Słowackiego i Toruńskiej. W okresie okupacji hitlerowskiej, wodociągi organizacyjnie włączone zostały do Elektrowni Miejskiej z bazą główną przy ulicy Płockiej. W tym czasie wybudowana została na ujęciu "Krzywe Błota" trzecia studnia o wydajności Q=100 m3/h i depresji S=2-3 m. Rozbudowana została stacja uzdatniania wody w postaci zamontowania urządzeń do dozowania chemikalii do filtrów ułatwiających strącanie żelaza i manganu. Wybudowano również sieć wodociągową w rejonie osiedla "Bukowa".

Rozwój wodociągów miasta Włocławka po II-ej wojnie światowej


Po zakończeniu II-giej wojny światowej Zakład Wodociągowo- Kanalizacyjny włączony został do wielobranżowego Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki komunalnej we Włocławku. W przedsiębiorstwie tym, oprócz wodociągów działały zakłady: Pralni i Farbiarni, Oczyszczania Miasta, Łaźni Miejskiej, Urządzeń Komunalnych i Komunikacji Miejskiej. Stan organizacyjny istnienia wielobranżowego przedsiębiorstwa trwał do 31 grudnia 1955 roku. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że w tym okresie nie było pokaźnego rozwoju wodociągów miejskich. Cała działalność Zakładu Wodociągowo-Kanalizacyjnego sprowadzała się do utrzymania ciągłości produkcji, do usuwania zaniedbań po okresie wojny oraz przeprowadzania konserwacji i remontów sieci. Jednakże w tym czasie odwiercona została na ujęciu czwarta studnia oraz rurociąg tłoczny fi 300 od stacji "Krzywe Błota" do ulicy Kruszyńskiej.
Ważnym momentem w historii wodociągów była decyzja Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z 1955 roku, powołująca od 1 stycznia 1956 r. jednobranżowe Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji we Włocławku. Od tego momentu następuje także dynamiczny rozwój przemysłu, a w ślad za tym nowych osiedli mieszkaniowych, co spowodowało gwałtowny wzrost zapotrzebowania na wodę. Początkowo podjęto próby rozbudowy ujęcia "Krzywe Błota" do ośmiu studni, jednakże takie działania nie były wystarczające. Stacja pomp była typu jednostopniowego, rurociągi tłoczne fi 300 i fi 250 mm nie były w stanie przetłoczyć zapotrzebowanej wody do miasta. Poza tym brak było w mieście niezbędnych magistral wodociągowych, istniała jedynie sieć rozdzielcza.

Materiał dzięli uprzejmości MPWIK