Młyny
Młyn wodno motorowy na Kapitułce
Osada młynarska na Kapitułce, juz jak sama nazwa pozwala wnioskować, należała za czasów przed rozbiorem Polski, do Kapituły Kujawskiej. Po konfiskacie dóbr duchownych przez Rosję osada młynarska na Kapitułce o obszarze 81 morgów i 246 prętów została włączona na mocy nakazu carskiego z dnia 16 czerwca 1826 roku do majątku rządowego Brześć. Młyny wodne na Kapitułce mieli w wieczystej dzierżawie, od pierwszych początków lat XIX wieku, Ferdynand i Ludwik Bohmowie, uzywając tychże młynów do przemiału korzeni cykoryjnych, przeznaczonych do fabrykacji gotowych wyrobów we Włocławku. Dzierżawę wieczystą osady młynarskiej na Kapitułce, posiadali bracia Bohmowie i ich potomkowie do roku 1885. Na mocy kontraktu kupna z dnia 9 lipca 1884 roku i licytacji z dnia 14 stycznia 1885 roku odkupił od sukcesorów po Ferdunandzie Bohmie osadę młynarską na kapitułce i następnie spłaciwszy wieczystą dzierżawę za sumę 7000 rubli nabył ją na własność Aleksander Górski. Młyny wodne i kaszownik na kapitułce, przez długie dziesiątki lat zaopatrywały mieszkańców miasta Włocławka w mąkę, a nawet część jej odsprzedawały na wywóz za granicę. W roku 1922 nabył młyny na kapitułce od Aleksandra Górskiego, Franciszek Korniejewski, który przebudował je zupełnie w roku 1923.
Osada młynarska na Kapitułce, juz jak sama nazwa pozwala wnioskować, należała za czasów przed rozbiorem Polski, do Kapituły Kujawskiej. Po konfiskacie dóbr duchownych przez Rosję osada młynarska na Kapitułce o obszarze 81 morgów i 246 prętów została włączona na mocy nakazu carskiego z dnia 16 czerwca 1826 roku do majątku rządowego Brześć. Młyny wodne na Kapitułce mieli w wieczystej dzierżawie, od pierwszych początków lat XIX wieku, Ferdynand i Ludwik Bohmowie, uzywając tychże młynów do przemiału korzeni cykoryjnych, przeznaczonych do fabrykacji gotowych wyrobów we Włocławku. Dzierżawę wieczystą osady młynarskiej na Kapitułce, posiadali bracia Bohmowie i ich potomkowie do roku 1885. Na mocy kontraktu kupna z dnia 9 lipca 1884 roku i licytacji z dnia 14 stycznia 1885 roku odkupił od sukcesorów po Ferdunandzie Bohmie osadę młynarską na kapitułce i następnie spłaciwszy wieczystą dzierżawę za sumę 7000 rubli nabył ją na własność Aleksander Górski. Młyny wodne i kaszownik na kapitułce, przez długie dziesiątki lat zaopatrywały mieszkańców miasta Włocławka w mąkę, a nawet część jej odsprzedawały na wywóz za granicę. W roku 1922 nabył młyny na kapitułce od Aleksandra Górskiego, Franciszek Korniejewski, który przebudował je zupełnie w roku 1923.
Młyny wodno parowe Słodowo i Przysłodowo
Młyny wodne na Słodowie i Przysłodowie, pobudowane na rzece Zgłowiączce, posiadali według istniejących dokumentów z roku 1827 w wieczystej dzierżawie od Municipium miasta Włocławka Adam i Fryderyka z domu Kopitz małżeństwo Beyerowie za wkupem 200 zł polskich i czynszem rocznym 48.09 zł polskich. Beyerowie powiększyli znacznie budynki młynarskie i odstąpili dzierżawę w roku 1853 Kazimierzowi i Katarzynie małżeństwu Bojańczykom, którzy następnie odsprzedali swe prawa w roku 1856 Karolowi i Wilhelminie z Ługowskich małżeństwu Zenkom za sumę 6000 rubli. W 1871 roku Zenkowie wybudowali nowy młyn, który następnego roku zupełnie się spalił. Młyn został odbudowany w roku 1874. Potomkowie po Karolu i Wilhelminie Zenkach sprzedali swe prawa do młyna w 1878 Karolowi i Lucjanowi Haackowi, który nastepnie spłacił wieczysta dzierżawę, nabywając cała osadę młynarską o obszarze przeszło 4 morgów, na wyłączną własność. Po śmierci Karola Lucjana Haacka w roku 1926 sukcesorem jego został Lucjan Karol Wrner właściciel majątku Ignalin na Kujawach. Od roku 1906 młyny na Słodowie dzierżawili kupcy I.Żychliński i H.Przydecki, od roku 1913 firma B-cia Żychlińscy i M.Czarny , od roku 1928 kupiec M.Czarny.
Młyny wodno motorowe na Świechu
Osada młynarska na Świechu, stanowiła część składową majątku należącego do skarbu Państwa Polskiego , z okresu przedrozbiorowego. Na podstawie kontraktu z dnia 16 sierpnia 1844, między rządem gubernium mazowieckim, dzierżawił osadę młynarską na Świechu Jan Szałwiński, który następnie odstąpił swe prawa, na mocy aktu z dnia 23 września 1876 Wilhelmowi Haackowi. Młyn wodny za ówczesnych czasów był nieduży, powiększany stopniowo przez dzierżawców. Wilhelm Haack sprzedał aktem z dnia 5 kwietnia 1879 swe prawa, Janowi i Wilhelminie małżeństwu Ludwigom, którzy w spadku zapisali je Edwardowi i Florentynie Ludwigom. W roku 1927 nabył od poprzednich właścicieli, na prawach wieczystej dzierżawy. Dawid Jakub kupiec z Włocławka. Młyny na Świechu są pobudowane częściowo z drzewa, częściowo pomurowane, posiadały one motor do poruszania młyna na wypadek braku wody. Produkcja roczna dochodziła do 2 000 000 kg zboża przy zatrudnieniu 8 — 10 robotników dziennie.
Młyny wodno motorowe na Łęgu
Młyny wodne na Łęgu wybudowane były, od dawnych lat, na strugach wypływających z okolicznych jezior Rybnickiego, Wikaryjskiego i Radyszyna. Pobudowane na terenie folwarku, należącego do skarbu państwa, były oddawane młyny od samego początku istnienia, przez rząd, w wieczyste dzierżawy.
Jeden z powyższych młynów stanowił wieczysta dizerżawę osadę młynarską Nr 13 o obszarze 29 morgów i 231 prętów. Na mocy posiadanych przez miejscowy Urząd hipoteczny aktów, z roku 1835, dzierżawcami tej osady byli Adam i Fryderyk Beyerowie, którzy odstąpili swe prawa Andrzejowi Netzerowi, a tenże odsprzedał je aktem z dnia 16 I 1877 Karolowi i Julii małżeństwu Glasenappom. Umowami z dnia 25 listopada 1905, 23 listopada 1906 i 18 listopada 1907 roku nabyli prawa do wieczystej dzierżawy tej osady, od sukcesorów po Glasenappach Feliksi Julia małżeństwu Favre, w której rodzinie ten pozostał.
Drugi młyn na Łęgu przeszedł na mocy nakazu carskiego z roku 1864 na osobistą własność Kazimierza Dobrzeleckiego. Młyn ten, podobnie jak i na osadzie wieczysto czynszowej Nr.13 był drewniany i był poruszany wodą dostarczaną przez strugę z okolicznych jezior. Dobrzelecki sprzedał młyn aktem z dnia 5 marca 1884 roku Samuelowi Rynasowi, a tenże w roku 1897 Gustawowi i Luizie małżeństwu Szafrykom.
Młyny wodne na Łęgu należą do mniejszych zakładów przemysłowych, gdy roczny przemiał zboża, w obudwuch młynach, dosięga zaledwie 236 000 kg. Młyny powyższe zostały zaopatrzone w ostatnich latach w motory, gdyż dopływ dostarczanej przez strugi z okolicznych jezior wody, w porze gorącego lata był tak mały, że nie wystarczał do utrzymania w ruchu młyna wodnego.
Oprócz wodnych młynów, które w miarę wzrostu ludności w okolicy i w samym mieście Włocławku, zaczęły odgrywać coraz słabszą rolę w dziedzinie aprowizacyjnej, zaczęto budować młyny parowe, których produkcja mąki nie tylko wystarczała mieszkańcom miasta i okolicy, ale w pokaźnej mierze była eksportowana za granicę.
Włocławski Młyn Parowy L.Stern i Synowie Spółka Akcyjna
Do tych młynów należy zaliczyć istniejący pod firmą: Włocławski Młyn Parowy L. Stern i Synowie Spółka Akcyjna, którego Zarząd stanowią: Leib Stern jako prezes zarządu oraz Izaak Stern i Artur Atern jako członkowie zarządu. Pobudowany on został w latach 1907 — 1909 przez Leiba Sterna, w średnich rozmiarach, następnie rozbudowany do tego stopnia, że w obecnych czasach młyn ten należy do największych zakładów młynarskich, nie tylko we Włocławku, ale w jego okolicy. Urządzenie wewnętrzne młyna postawione jest według ostatnich wymogów technicznych w tej dziedzinie, wskutek zmechanizowania go oraz ustawienie sit płaskich t.z. plansichtrów sprowadzonych od firmy B-cia Seck, Drezno. Produkcja roczna młyna wynosiła obecnie około 8 000 000 kg zboża, z czego przypada na pszenicę 5 500 000 oraz za żyto 2 500 000 kg. Przy młynie wybudowany został w roku 1918 elewator o pojemności 100 wagonów zboża, połączony z miejscową stacją bocznicą kolejową. Młyn zatrudniał około 40 robotników.
Młyn motorowy Suszyce w Szpetalu Dolnym
Wybudowany w roku 1923 przez Aleksandra Favrego młyn parowy Suszyce, należy do średnich zakładów przemysłowych, roczny przemiał zboża wynosił 800 000 kg przy zatrudnieniu 6 — 7 robotników. W roku 1925 Favre sprzedał młyn Jakóbowi Czarnemu, który odsprzedał go w roku 1927 Izaakowi Goldmanowi, kupcowi z Łęczycy.
Młyn mororowy Zakładu rzemieślniczo — wychowawczego pod wezwanie Św. Józefa w Nowym Mieście nad Pilicą oddział we Włocławku Dolnym
Młyn Motorowy Zakładu Rzemieślniczo - Wychowawczego pod wezwaniem św Józefa, w Nowym Mieście nad Pilicą Oddział we Włocławku został pobudowany w 1924 roku, w celu zaopatrzenia, założonej przez tenże zakład, piekarni w mąkę oraz dla rozsprzedaży mąki po cenach konkurencyjnych wśród biednej ludności przedmieść. Produkcja młyna była niewielka, gdyż przemiał roczny jego wynosiłł 70 000 — 80 000 kg zboża.
Oprócz wymienionych młynów pobudowany został na Kapitułce w roku 1923 młyn motorowy przez Piotra Kramera — od 1923 nieczynny.
Przyszłośc włocławskiego przemysłu młynarskiego, należał tylko do tych wielkich zakładów, które przez ciągłe dostosowanie swego wewnętrznego urządzenia do najnowszych wymogów tecchniki, mogą jakością jakoteż i taniością swych produktów, konkurować nie tylko z innymi młynami w kraju ale i za granicą.
Młyn Motorowy Zakładu Rzemieślniczo - Wychowawczego pod wezwaniem św Józefa, w Nowym Mieście nad Pilicą Oddział we Włocławku został pobudowany w 1924 roku, w celu zaopatrzenia, założonej przez tenże zakład, piekarni w mąkę oraz dla rozsprzedaży mąki po cenach konkurencyjnych wśród biednej ludności przedmieść. Produkcja młyna była niewielka, gdyż przemiał roczny jego wynosiłł 70 000 — 80 000 kg zboża.
Oprócz wymienionych młynów pobudowany został na Kapitułce w roku 1923 młyn motorowy przez Piotra Kramera — od 1923 nieczynny.
Przyszłośc włocławskiego przemysłu młynarskiego, należał tylko do tych wielkich zakładów, które przez ciągłe dostosowanie swego wewnętrznego urządzenia do najnowszych wymogów tecchniki, mogą jakością jakoteż i taniością swych produktów, konkurować nie tylko z innymi młynami w kraju ale i za granicą.