Prezydent miasta Włocławka.

 

     Nazwisko rodowe  - Stanisław Protwiłł — Boryssowicz h.Dryja. Urodził się 19 V 1883 roku w Warszawie, jako syn Teodora i Heleny z domu Romanowskiej, absolwentki konserwatorium w Warszawie, córki doktora Alfonsa Romanowskiego, który przez wiele lat praktykował w Chodczu. Jego ojciec za udział w powstaniu styczniowym został zesłany na Syberię. Po powrocie ukończył studia medyczne i został znanym i cenionym lekarzem warszawskim, wybitnym specjalistą w zakresie chorób kobiecych i położnictwa. Jako człowiem zamożny w 1888 roku zakupił część rozparcelowanego majątku w Chodczu, w powiecie włocławskim, gdzie wybudował dom i razem z żoną Heleną założył piękny park nad Jeziorem Chodeckim.

     Stanisław Boryssowicz otrzymał staranne wykształcenie  - ukończył gimnazjum klasyczne w Petersburgu, Wydział Mechaniczny Politechniki w Zurichu, gdzie otrzymał tytuł inżyniera, i Szkołę Nauk Politycznych w Paryżu. Należał do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Będąc za granicą (Szwajcaria, Francja, Anglia, Austria), w latach 1904 — 1909 korespondował z komitetem Zagranicznym PPS (w Archiwum KC PZPR zachowało sie 17 listów z tego okresu). W tym czasie uczestniczył w działalności Związku Stowarzyszenia Polskiej Młodzieży Postępowo — Niepodległościowej, zwanej Filarecją, która wysuwała hasła bojkotu szkół rządowych na terenie zaboru rosyjskiego i skupiała młodzież gimnazjalną i akademicką w kraju i zagranicą (rozwiązana w 1914 roku, część organizacji kontynuowała działalność w Królestwie Polskim jako Związek Młodzieży Postępowo  - Niepodległościowej, od 1918  - Związek Polskiej Młodzieży Socjalistycznej, następnie Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej). Po studiach około 1907 roku przez około pięć lat pracował w amerykańskich fabrykach produkujących maszyny w kooperacji z niemiecką firmą Alfreda H.Schutte z Kolonii nad Renem. Rok przed wybuchem wojny jako przedstawiciel tej firmy przebywał (1913 — 1914) na Uralu. W sierpniu 1914 powrócił do Chodcza, do domu rodzinnego. W październiku 1914 roku wstąpił do tworzących się w Łodzi jednostek Legionów Polskich — do oddziału Żuławskiego i Kisielewskiego. Z ich polecenia miał prowadzić nabór do Legionów na terenie Kujaw. Po wstrzymaniu werbunku do Legionów wycofał się z pracy politycznej.

     Mieszkał w Chodczu, gdzie po śmierci ojca (zm 1916) zarządzał niewielkim majątkiem. Podobnie jak ojciec czynnie uczestniczył w życiu kulturalnym i społecznym miasteczka , któremu w 1916 roku z nadania niemieckich władz okupacyjnych, przywrócono samorząd miejski. Po wyborach do Rady Miejskiej Chodcza, przeprowadzonych według "ordynacji wyborczej dla miast Generał — Gubernatorstwa Warszawskiego" z 1916 roku z nadania radnych objął urząd burmistrza miasta Chodczaz dniem 1 VI 1917 roku. W tym samym czasie ukończył kurs dla urzędników wyższej administracji przy Uniwersytecie Warszawskim. Z jego inicjatywy w tym samym roku, w ramach obchodów setnej rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki, utworzony został w Chodczu Komitet Budowy Pomnika T.Kościuszki. Uroczystości odsłonięcia pomnika, które demontrowały patriotyczną postawę mieszkańców miasta, odbyły się 17 X 1917 roku. Pomnik zdobiła płaskorzeźba w brązie przedstawiająca popiersie Kościuszki, wykonana przez Jasińskiego, rzeźbiarza z Warszawy.

     Po ogłoszeniu przez Radę Miejską Włocławka konkursu na stanowisku na stanowisko drugiego burmistrza miasta Włocławka S.Borryssowicz zgłosił swoją kandydaturę i po jej przyjęciu z dniem 24 IV 1918 roku objął urząd. W listopadzie 1918 roku czynnie uczestniczył w rozmowach prowadzonych z niemieckimi władzami okupacyjnymi. 10 listopada stanął na czele Rady Polskiej, powołanej przez mieszkańców miasta do prowadzenia pertraktacji z niemiecką Radą Żołnierską  - w sprawie złożenia przez Niemców broni, w zamian za szybki i bezpieczny powrót do domu. Wprawdzie nie osiągnięto porozumienia, jednak  Niemcy nie podjęli walki i w nocy z 12 na 13 listopada opuścili miasto. pod koniec 1918 roku po rezygnacji Ludwika Bauera ze stanowiska pierwszego burmistrza miasta Włocławka. Rada Miejska mianowała S.Boryssowicza burmistrzem miasta, do czasu przeprowadzenia nowych wyborów. Wybrana 9 III 1919 roku rada Miejska miasta Włocławka stanowisko prezydenta miasta (wprowadzone dekretem "o samorządzie miejskim" z 4 II 1919), powierzyła S.Boryssowiczowi. Czas prezydentury S.Boryssowicza przypadł na bardzo trudny okres w życiu miasta, które musiało zmagać się z trudnościami aprowizacyjnymi, przestępczością, lichwą, bezrobociem i strajkami. Władze miejskie pod jego kierunkiem podjęły walkę z bezrobociem poprzez prowadzenie robót publicznych, m.in. przy budowie pory rzecznego, sypaniu skarpy pod most nad Zgłowiączką. W ramach walki z analfabetyzmem wprowadzony został przymus nauczania początkowego, prowadzone były kursy dla dorosłych analfabetów, nastąpiła rozbudowa sieci szkół początkowych, założone zostaly seminarium nauczycielskie i szkoła dokształcania zawodowego. W 1919 roku jako prezydent miasta witał we Włocławku powracającego do Polski gen. Józefa Hallera. S.Boryssowicz, po blisko rocznym przewodniczeniu władzom miejskim. 27 XI 1919 ustąpił ze stanowiska prezydenta miasta. Podczas wojny polsko — bolszewickiej jako ochotnik (od 12 VIII do 4 IX 1920) walczył na froncie pod Włocławkiem.

     W latach następnych zajął się własną działalnością gospodarczą — założył we Włocławku stację benzynową, był właścicielem przedsiębiorstwa zajmującego się handlem drzewem i prezesem Kujawskiego Towarzystwa Przemysłowo — Handlowego.

     Do polityki powrócił po przewrocie majowym — od 18 III 1927 roku do 4 $ IX 1931 roku piastował urząd starosty powiatowego kieleckiego, następnie starosty powiatowego sieradzkiego. Prawdopodobnie na tym stanowisku pozostał do 1933 lub 1934 roku. W 1937 roku pracował juz w Łucku, gdzie był dyrektorem Funduszu Pracy. Brał czynny udział w pracach Stowarzyszenia Techników i Inżynierów. Na kongresieinżynierów, który odbył się we Lwowie w połowie września 1937 roku przedstawił swój własny program gospodarczy dla Polski, w którym wypowiadał się za rozwojem Centralnego Okręgu Przemysłowego. W 1939 roku opublikował projekt rozwoju powszechniej motoryzacji w Polsce. Obie te prace opublikowane zostały w "Wołyńskich Wiadomościach Technicznych".

     Wybuch wojny zastał S.Boryssowicza w Łucku, gdzie po wkroczeniu wojsk radzieckich został aresztwany przez NKWD i wywieziony na Wschód. Zmarł w więzieniu w Kazachstanie w 1941 roku. Symboliczny grób Stanisława Boryssowicza znajduje się na cmentarzu w Chodczu, a w kościele pw. św. Karola Boromeusza w Warszawie — na ścianie "Zamordowanym na Wschodzie"zamieszczone zostało epitafium ofiarowane S.Boryssowiczowi i jego synowi, Janowi.

     Stanisław Boryssowicz był żonaty z Zofią Paszkiewicz ur.1887, córką rejenta z Suwałk, którą poznał w Paryżu. Ze związku tego miał dwóch synów  - Witolda ur. 22 VII 1912 roku w Waterbury, w stanie Connecticut, Stany Zjednoczone, zm 1993, prawnika , przedstawiciela rządu polskiego w Kownie, oficera II Korpusu Polskiego, po wojnie pozostał na emigracji w Łondynie, pochowany w Chodczu; Jana ur. II 1916 w Warszawie), absolwenta medycyny, podchorążego rezerwy, uczestnika kampanii wrześniowej w szeregach 20. pułku ułanów, zamordowanego — na oczach matki — w janowej Dolinie przez nacjonalistów ukraińskich w 1942 roku.